Pagina's

maandag 14 november 2016

Naar school in Zweden


Voor iedereen die wat meer wil weten over het Zweedse onderwijs typte ik onderstaand stuk. Alles berust op onze eigen ervaringen tot en met klas 7. Verder zijn we nog niet. Dat jullie je daar bewust van zijn.

Als je  met je kroost in Zweden woont is er geen ontkomen aan, school. Kinderen van 7 tot en met 16 jaar zijn leerplichtig. Geen uitzonderingen, thuisonderwijs is niet toegestaan.  Gaan kinderen dan niet eerder naar school? Jawel, vanaf drie tot en met vijf jaar is het mogelijk om 15 uur per week naar de forskola/fritids/daggis te gaan. Deze uren worden bekostigd door de gemeente. Hoe de uren per week verdeeld zijn verschilt per gemeente, per locatie. In Glava gaven ze bijvoorbeeld de voorkeur aan 3 dagen per week a 5 uur per keer. Op het schooltje waar Lief nu zit hanteren ze 5 dagen a 3 uur. Dit zijn als het ware een soort ouderwetse Nederlandse peuterspeelzaal/ kleuterschool uren. Meestal werken beide ouders in Zweden en blijven de kinderen meer uren. Deze extra uren moeten betaald worden naar draagkracht en aantal kinderen die gaan.  Ook is er een maximumbedrag dat gevraagd mag worden. Bij mijn weten was dat in Glava en hier in Oskarshamn rond de 1500 Zweedse kronen bij fulltime opvang. Een schijntje vergeleken bij de Nederlandse kosten in ieder geval.

In het kalenderjaar dat je kind 6 jaar wordt mag het in het nieuwe schooljaar in de 0 jaarsklas beginnen, nog steeds geheel vrijwillig allemaal.  Dit leerjaar is echt bedoeld om in te slingeren in school en de schooldag duurt kort. Als de ouders werken gaan de kinderen na schooltijd na de fritids. Hier zit een soortgelijk betalingssysteem achter als hierboven beschreven.

Als kinderen 7 jaar zijn geworden zijn ze leerplichtig en beginnen in klas 1. Het is nog steeds allemaal heel speels en de schooldag is ook nog kort. Pas in het vierde leerjaar gaan de kinderen een hele dag naar school. De schooltijden verschillen per school. In Oskarshamn is het bijvoorbeeld van 08:00 tot 14:20  terwijl het in Glava van 8:25 tot 14:45 was. 

Bij de meeste scholen heb je 3 jaar lang dezelfde leerkracht. Deze leerkracht geeft niet alle vakken. Er zijn veel vakleerkrachten, bijvoorbeeld voor houtbewerken, muziek, sport en handwerken . Vaak verdelen de leerkrachten vakken onderling waar ze goed in zijn. Dit verschilt per school.

Vanaf leerjaar 1, organiseert de school het vervoer van de leerlingen van en naar huis. Wonen de kinderen binnen 2 km van school dan lopen of fietsen ze zelf. Het schoolvervoer gebeurt dmv speciale schoolbusjes, het reguliere openbaar vervoer en soms zelfs met taxi's. Eigenlijk bepaalt waar je woont waar en hoe je naar school gaat. Dat is per gemeente geregeld. Lekker makkelijk, maar als je in de rimboe woont worden kinderen soms al om 7 uur opgehaald door een taxi.Wel iets om rekening mee te houden als je een huis koopt. Wil je dat je kind naar een andere school gaat dan moet je zelf de vervoerskosten betalen. 

Vanaf klas 7 gelden andere regels. Leerlingen reizen zelf met het openbaar vervoer naar school. Woon je verder dan 5 km van een bushalte, dan wordt je opgehaald thuis. Binnen die 5 km moet je zelf je kinderen naar de bushalte brengen voor het vervoer naar school. Komt het speciale vervoer voor iemand die verder dan 5 km woont bij jou voorbij, mag je kosteloos meereizen naar de bushalte of soms zelfs naar de school.

Kinderen kunnen toch zelf fietsen, hoor ik ons Hollanders zeggen. Dat is in Zweden wel even anders. Buiten veel meer sneeuw,ijs en donker in de winter zijn de wegen  van veel minder kwaliteit. Scheuren, gaten en soms veranderen wegen door regen in een soort riviertjes. Er zijn bijna geen fietspaden. Vaak fiets je langs een weg waar de auto's 100 mogen om over de bergachtige wegen nog maar niet te spreken. Goed voor je conditie, maar als het anders kan, graag.

Je kunt de schooltijd in drie delen verdelen. klas 1 t/m 3 waarin je langzamerhand aan school went met korte schooltijden en steeds meer vakken krijgt. In groep 3 krijgen de kinderen ook Engels.
In leerjaar 4 t/m 6 ga je meer uren naar school en zijn er allerlei extra vakken zoals in groep 6 huishoudkunde.
Na klas 6 gaan  de meeste kinderen naar een andere locatie voor de schooljaren 7 t/m 9. Deze jaren lijken erg op het voortgezet onderwijs in Nederland. Vakken zoals scheikunde, wiskunde, natuurkunde en de daarbij behorende vakleerkrachten. Het grote verschil is dat elke leerling dit traject volgt. Er is geen VMBO, havo, gymnasium, theoretische leerweg of hoe het ook heet in Nederland. De vakken worden vaak in verschillende niveaus in de klas aangeboden. Een groot verschil met Nederland is wel dat er altijd les is. Geen uitval of tussenuren. Als een leerkracht er niet is, geeft iemand anders les.

Hoe een leerling beoordeelt wordt, verschilt per school. Wel is elke school verplicht om een leerlingvolgsysteem bij te houden. In groep 3 en groep 6  is de school verplicht om een nationale proef (soort cito) af te nemen voor rekenen, Zweeds en Engels. Kinderen die een andere moedertaal hebben dan Zweeds kunnen een speciale test doen voor Zweeds. De leerkracht bepaalt of dit nodig is. Het verschilt per school hoe vaak ze verder buiten de wettelijke keren de proef af nemen.
Verder zijn er geen rapporten of cijfers. Wel zijn er voortgangsgesprekken over hoe je kind het doet. Wij vonden het zelf heel fijn dat de nationale proef echt vraag voor vraag werd doorgenomen. Zo kun je zien wat je kind niet begrijpt of dat het gewoon een foutje heeft gemaakt. Allemaal heel open en transparant. De kinderen gaan altijd mee naar voortgangsgesprekken en worden ook in het gesprek betrokken.

In het zesde leerjaar, het jaar waarin je 13 wordt, krijg je je Betyg. een officieel rapport waar er per vak je niveau wordt vermeld in A t/m F. A t/m E is voldoende en F onvoldoende. Het zesde leerjaar is wel bijzonder, bijna te vergelijken met groep 8 in Nederland. Veel dorpsscholen gaan tot het zesde leerjaar. Dit betekent dat de leerling daarna naar de grote stad moet ;-) , naar een nieuwe school. 

De laatste schooldag (ergens halverwege juni) is een speciale dag in Zweden. Vaak wordt een viering in de kerk gehouden met veel zingen. Er wordt officieel afscheid genomen van de leerlingen van klas 6 , die op hun beurt ook iets leuks doen voor de leerkrachten. De juffen komen in hun mooiste zomerjurken. Ook vloeit er menig traantje . Ikzelf was helemaal verbaasd hoe het ging en was er van onder de indruk. Mijn jongens ook.... en dat wil wat zeggen. Heel bijzonder en mooi. Het is de gewoonte dat je na de dienst buiten nog iedereen een kram,de zweedse variant van een knuffel, geeft en fijne vakantie wenst.  Bij velen is het traditie om na het hele circus taart te gaan eten of lunchen. De leerkrachten gaan vaak samen eten.


Zijn jullie er nog!?  Tot zover het technische gedeelte. Verder dan leerjaar 7 zijn wij ook nog niet. Alle leerlingen eten trouwens een warme maaltijd tussen de middag, ook Lief op haar schooltje. Stel je er niet teveel van voor. De ene keer eten ze wel en de andere keer vinden ze het niet te eten en komen als hongerige wolven thuis. Dan was er volgens de mannen rotte vis te eten, haha, dramatiek. 

Wat mij vooral opvalt is het verschil tussen de school in Glava en Oskarshamn. Glava is een echt dorpsschooltje met combinatieklassen van max. 18 leerlingen, waar veel in de natuur wordt ondernomen, je in de pauze een eland tegenkomt (of een adder), alle kinderen met elkaar spelen ookal liggen ze elkaar niet. Oskarshamn is dan al snel een echte stad met een stadse school. Spelen op een echt schoolplein, grote klassen en alles wat daar bij komt kijken.


Over het niveau van het onderwijs in Zweden wordt nog wel eens geklaagd door Nederlanders. Tja, wat zal ik daar van zeggen. Zweden is geen Nederland. Voor mijn gevoel doen ze in zweden minder krampachtig hun best om kinderen in een bepaald vakje/ schoolstramien te proppen. Wordt een kind in Nederland al gauw naar fysiotherapie, logopedie of een begeleider gestuurd (of nog erger in een rood groepje gestopt) om een bepaald niveau te halen, wordt hier meer naar de ontwikkeling van het kind gekeken. Dat komt vaak niet erg ambitieus over op de doorsnee Nederlander die echt kennisgericht opgevoed is. Mijn ervaring is dat alles goed af te stemmen is met de leerkracht. Alle scholen die we tot nu toe hebben meegemaakt zijn allemaal heel erg open en bereid om onze kinderen goed te begeleiden. Niet alleen in woorden, maar ook in daden. Bijvoorbeeld in extra begeleiding van de Zweedse taal , maar ook in het bieden van extra lesmateriaal, bijvoorbeeld wiskunde, waarmee onze mannen ver vooruit liggen.

Zelf moest ik wel even afkicken van het Nederlandse systeem. Het is heel raar als er opeens geen cijfers meer zijn die aangeven hoe jouw kind het doet op school. Had ik niet van mezelf verwacht. Eigenlijk is het een bevrijding. De leerkracht zegt dat het goed gaat. Je kind komt blij thuis. Punt. 

In veel Zweedse gemeenten zijn er voorbereidingsklassen/ scholen. Deze klassen zijn onstaan door de grote stroom vluchtelingen. Anderstalige kinderen tot en met 16 jaar krijgen er hun eerste Zweeds,voordat ze kunnen doorstromen naar het reguliere Zwwedse onderwijs. 
Ook onze jongens kwamen in deze klas terecht. Heel grappig, want de eerste week kenden ze net zoveel Arabische woordjes als Zweedse. Wij verhuisden naar Zweden toen de emigrantenstroom net op gang kwam en de jongens zaten in de eerste lichting. De klas was klein en er zaten ook Poolse en Spaanse kinderen. Hoe de situatie nu is, weet ik niet. De klassen zijn wel veel groter geworden door de grote stroom vluchtelingen en de families die zijn overgekomen. 
Na twee maanden in de speciale klas gingen de jongens naar het gewone onderwijs. Elke week kregen ze nog twee keer twee uur les in de speciale school. Alles in overleg met ons. Wij als ouders mochten elke keer aangeven wat ons het beste leek.  Arabische kinderen zitten soms wel een jaar in deze speciale klas. Het is echt wel andere koek voor hen om Zweeds te leren. Petje af voor die kinderen.

Als je nog geen P-nummer hebt in Zweden, kunnen je kinderen toch naar school. Volgensmij, pin me er niet op vast, heb je 6 maanden de tijd om een nummer te bemachtigen. Bij ons duurde het maarliefst 8 maanden!!!!! Nooit heb ik school er over gehoord, maar het is natuurlijk geen garantie voor een ander.

Pfieuw , wat een lap tekst, voor mijn doen. Tot slot nog dat onze kinderen vanaf dag 1 met veel plezier naar school gingen in Glava. Hier in Oskarshamn is het even wennen. Het is ook heel wat om een jaar later weer te verhuizen. Toch doen ze het super en ben ik trots op mijn kanjers. Niet door het zien van cijfertjes geproduceerd op school, maar door hun levenshouding en hun wil om er wat van te maken. Het is een fijn gevoel om vertrouwen te hebben in je kinderen dat het goed met ze komt, dat ze zich kunnen redden, waar ze ook wonen.

(opmerkingen of toevoegingen van in Zweden wonende Nederlanders zijn welkom om een completer plaatje te krijgen)







18 opmerkingen:

  1. Dank je wel Helena, voor je zeer uitgebreide beschrijving van het onderwijs in Zweden. Goed om te horen, dat jullie het positief ervaren. Ik hoop, dat mijn kinderen het straks ook zo ondervinden als we in Zweden wonen. Groetjes Yolande

    BeantwoordenVerwijderen
  2. idd een beste lap tekst maar wel heel interessant om te lezen zal voor de kinderen een hele verandering zijn succes verder

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wow wat goed van je kinderen dat ze zich overal zo aanpassen. En van jullie ook. Het is grotendeels te vergelijken met het Noorse onderwijs.
    Ik moest ook echt lachen om het Noorse inschrijfformulier. Krijg ik een kladblaadje van de secretaresse. 'Naam van het kind, geboortedatum en jullie telefoonnummer. Morgen kan ze beginnen'.
    Kinderen laten dat ook makkelijk los, dat moeten presteren. Gelukkig. Ik had twee heel ongelukkige kinderen gehad in NL, denk ik.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik denk dat er meer kinderen 'passen' bij het Scandinavische model, dan bij het Nederlandse model. Kijken naar ontwikkeling is ook veel persoonlijker dan kijken naar en gefocust zijn op prestatie. De ellende is dat dat persoonlijk gerichte zo moelijk te meten is, te beoordelen waardoor je veel wilde verhalen krijgt over goed en slecht onderwijs.

      Verwijderen
  4. Wat leuk en interessant om te lezen. Het spreekt me wel aan dit onderwijssysteem. Dat gerichte forceren op cijfers en moeten passen binnen de normen (ook op sociaal gebied) zoals het hier gaat vind ik maar niets.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat leuk en interessant om te lezen. Het spreekt me wel aan dit onderwijssysteem. Dat gerichte forceren op cijfers en moeten passen binnen de normen (ook op sociaal gebied) zoals het hier gaat vind ik maar niets.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Wat een goed stuk over het onderwijs en wat een verschil met het nederlandse schoolsysteem. Ik vind dit heel leuk om te lezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Leuk om te lezen heo andere landen hun onderwijs inrichten. Ik ben even kwijt hoe goed de leerlingen aan het einde van de rit "presteren". Finland staat met hun hele vrije onderwijs voorop.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Vind dat altijd lastig. Hoe meet je presteren? Heb er wel naar gezocht hoor, naar gegevens voordat we emigreerden. Niet echt iets onderbouwds gevonden

      Verwijderen
  8. Leuk om te lezen! Voelt een beetje aan als Pippi Langkous :). maar ook wel wat overeenkomsten met Australie, zoals de peuterzaal - zit mijn Bloemetje ook voor 15 uur per week op nu. Bij ons begint in januari het schooljaar en gaat ze fulltime. Al zou 'home schooling' ook mogen - doen we niet. Daar is ons meissie veel te sociaal voor, zou het liefst nu al elke dag naar school ... xxx

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Het klopt helemaal! Ik vind het schoolsysteem hier heel fijn! Volgend jaar gaat mijn oudste naar de central skolan. Hij kijkt er naar uit. Dat ze kinderen overal bij betrekken vind ik een pluspunt, en elke overgang wordt zó uitbundig gevierd, ik vind dat fantastisch! Mijn kleinste is nu net naar de dagis en de middelste zal volgend jaar na de zomer naar basisschool gaan. Ook zij zit op de förskolan. Hier zijn ze overigens dik te tevreden over het eten. SPeciaal voor hun komt er vegan eten elke dag ^_^ Ook havermelk ipv koemelk. Echt super!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat goed van het vegan eten!!! Ik zal de namen van central skola en grundskola ook nog even verwerken in het overzicht. Ik bedenk nog steeds dingen die ik wil toevoegen, maar dat komt wel in deel 2.
      Fijn dat het met jullie kinderen ook zo goed gaat.
      Oudste zit dit jaar voor het eerst central. Wel pittig door de taal van bijvoorbeeld scheikunde en natuurkunde. Dat zal voor jouw zoon beter zijn die is dan al weer een jaar langer in Zweden.

      Verwijderen
  10. Ik zou alleen voor de school wel overwillen.
    Hier zitten ze zo vast aan de cijfers en gemiddelden.
    Hoor je bij de voor of vastlopers dan weten ze niet wat ze moeten en worden er allerlei termen bij gehaald om je vooral te overtuigen dat ze bij het gemiddelde moeten gaan horen...
    Alleen nu wil onze school een continue rooster en ik zeg ja, maar al die stroeve friezen he... lol

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ook wij zijn na 9 jaar Zweeds onderwijs voor onze 4 kinderen zeker niet ontevreden.In het begin had ik ook erg moeite om het los te laten maar na een paar jaar "verzweedsing"kwam ik er langzaam achter dat ook hier de term"det ordner sig"(het komt wel goed) van toepassing is.Leuk en praktisch is ook dat kinderen altijd met hun jaargenoten in de klas zitten (lichting 98 of 00) en niet kunnen blijven zitten,iedereen gaat gewoon mee,een klas overslaan is niet aan de orde.Onze 2 jongsten zitten nu op "gymnasium"de school na klas 9,vanaf het jaar waarin ze 16 worden en ook hier had ik moeite om de relaxte manier los te laten maar als ik zie wat ze leren ben ik elke keer toch weer verbaasd.
    Vanaf deze leeftijd wordt er ook pas actief gekozen voor een "vervolgopleiding "waarin een basis is voor alle Zweedse leerlingen maar wel een verschil in beroepsopleiding of "hoge school"voorbereidend onderwijs.In de meeste gevallen is dit een een 3jarige opleiding,ook heel populair is de spotopleiding met de mogelijkheid om daarna een hoge school/ universiteit te kiezen.Het puntensysteem ben ik nog aan het leren,(om binnen te komen in de vervolgopleiding van je keuze) envergt een opleiding op zich maar ook dat valt te leren.
    Fijn om te lezen dat jullie het toch naar je zin hebt,het blijft een reis...
    En wat betreft vaderdag kan je in juni al in herkansing,toch?wij mogen van twee walletjes eten😉Succes...ja en ha ha..rotte vis😂Hier wordt op school ook wel eens"kattmat" geserveerd...maar vaak ook prima ecologisch en vegetarisch...niets te klagen..

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat fijn dat je jouw ervaring deelt. Hoe dat in de hogere leerjaren zit moet ik nog uitzoeken, dus dank je wel voor je info. En die verbazing deel ik ook. De man en ik denken soms dat ze amper 'echt' school hebben, voor je het weet zijn ze weer buiten iets aan het doen. Toch heb ik het gevoel dat ze net zo veel theoretische kennis opdoen als in Nederland.

      Verwijderen
  12. Wat leuk om te lezen! Hoe zit het met opvang van de kinderen na school? Ik lees ‘overal’ dat vrouwen in Zweden meer werken, maar vraag me echt af hoe ze dat dan doen met het huishouden, extra zorg voor kinderen als fysio, logopedie, etc. en naschoolse activiteiten als sport en muziek.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Wat leuk om te lezen! Hoe zit het met opvang van de kinderen na school? Ik lees ‘overal’ dat vrouwen in Zweden meer werken, maar vraag me echt af hoe ze dat dan doen met het huishouden, extra zorg voor kinderen als fysio, logopedie, etc. en naschoolse activiteiten als sport en muziek.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Wat leuk om dit zo te lezen! Ik probeer namelijk van veel verschillende steden informatie op te halen en daarover een algemene blog te schrijven.

    Bekijk maar eens:
    https://infowereld.blogspot.com/search/label/Zweden

    BeantwoordenVerwijderen